Jak poinformowała nas Urszula Nelken, rzecznik prasowy GDDKiA preselekcje działają już w 48 lokalizacjach, a w czasie, gdy przygotowujemy tę publikację, sześć jest na ukończeniu.

GDDKiA montuje urządzenia wychwytywania i ważenia pojazdów na drogach krajowych (czyli najwyższych kategorii: głównych, głównych ruchu przyspieszonego, ekspresowych i autostradach). Pierwszy punkt dynamicznego ważenia pojazdów, czyli będących w ruchu, powstał we Wrocławiu. Później dołączył Włocławek, potem nadszedł czas na Warszawę, Płock i Bydgoszcz. W sumie w skład systemu do 2015 roku ma wejść ponad 300 bramek. Preselekcyjne ważenie pozwala na kontrolowanie tylko tych pojazdów, co do których zachodzi podejrzenie, że są przeładowane. Pozostali przewoźnicy mogą uniknąć stresu związanego z kontrolą.

Dotychczas zważenie pojazdu wymagało jego zatrzymania i zjechania z drogi, siłą rzeczy ograniczało to liczbę ciężarówek, które można poddać kontroli. Teraz w wyznaczonych miejscach na trasie montuje się na bramownicach kamery rozpoznające numery rejestracyjne i czujniki sprawdzające wymiary pojazdów oraz urządzenia ważące pojazdy "w ruchu". Waga to bardzo dokładna listwa pomiarowa wbudowana w nawierzchnię jezdni. Zasada działania jest prosta: kiedy po wadze przejeżdża nadmiernie obciążony pojazd, system automatycznie rejestruje informacje o nacisku każdej z osi i o jego masie całkowitej, następnie umieszczona nad jezdnią kamera wykonuje zdjęcie pojazdu i jego tablicy rejestracyjnej. Preselekcje (bramownice), znajdują się z zasady w odległości 1-3 km od miejsca do ważenia. Informacja o wykroczeniu drogą radiową błyskawicznie trafia do inspektorów transportu drogowego, którzy zatrzymują ciężarówkę i ważą ją na legalizowanej wadze stacjonarnej. Gdy urzędowy pomiar potwierdzi wynik ważenia preselekcyjnego i przekroczenia parametrów wagowych, inspektorzy nie dopuszczają pojazdu do dalszej jazdy, a na przewoźnika przeładowującego swój pojazd są nakładane kary w wysokości od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Jak system działa na przykład we Wrocławiu? Jest tam pięć punktów pomiarowych (al. Jana III Sobieskiego, al. Karkonoska, ul. Żmigrodzka, ul. Średzka i ul. Opolska), z których do bazy danych przesyłane są zdjęcia podejrzanego pojazdu oraz jego rejestracja, informacje o dacie i godzinie przejazdu, prędkości, masie pojazdu lub nacisku osi. Około 200 metrów od punktu kontrolnego są zainstalowane tablice świetlne, na których kierowcy przeciążonych samochodów mogą odczytać informację o zmierzonej przed chwilą masie ich pojazdu. Podejrzane o zbyt duży ciężar pojazdy są następnie zatrzymywane przez ITD i skierowane na stanowisko do ważenia legalizowaną wagą administracyjną, które jest w pobliżu punktów pomiarowych. Dodatkowo wewnątrz miasta znajduje się kilka legalizowanych stanowisk do ważenia - kieruje się tam samochody podejrzane o przeciążenia, którym udało się ominąć punkty preselekcyjnego ważenia, a zostały zatrzymane przez lotne patrole ITD lub policji.

Jak poinformowała nas Aleksandra Kobylska z Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego skuteczność funkcjonowania systemu preselekcji widać w woj. kujawsko-pomorskim, gdzie pierwsza bramownica służąca do ważenia w ruchu została oddana do użytku w 2010 r. Obecnie jest ich 10, a dwie kolejne znajdują się na etapie kalibracji lub budowy. W maju 2012 r. GDDK i Autostrad oddała do użytkowania

4 dwustronne systemy do ważenia w ruchu. System znacząco poprawił wyniki efektywności kontroli, ponieważ typuje pojazdy do ważenia bez konieczności obserwowania drogi przez inspektora z lornetką, który ocenia "na oko" czy pojazd może być przeciążony. Wyniki kontroli z wykorzystaniem urządzeń preselekcyjnych uzyskane w woj. kujawsko-pomorskim wskazują na dużą skuteczność tego typu rozwiązań: średnia liczba decyzji z ważenia przypadająca na inspektora wynosi 21,1 (przy średniej dla pozostałych województw ok. 7,3), a średnia kwota kar administracyjnych nałożonych za przekroczenie dopuszczalnych parametrów pojazdu wynosi blisko 100.000 zł, przy średniej krajowej ok. 30.000 zł (dane za 2011 r.).

Nic więc dziwnego, że wydatki poniesione na budowę preselekcyjnego punktu ważenia samochodów we Włocławku zwróciły się po zaledwie dwóch miesiącach. Szacuje się, że rocznie z tego tytułu skarb państwa wzbogaci się o 40 mln zł.

W okresie od lipca do grudnia 2012 roku inspektorzy ITD przeprowadzili 1.959 kontroli z wykorzystaniem urządzeń preselekcyjnych.