Dawid Korczyński Adwokat
Za jedno naruszenie może być nałożona zarówno kara pieniężna na przewoźnika, jak i mandat na kierującego pojazdem
W sytuacji, gdy przewoźnik nie zgadza się z ustaleniami kontrolujących dotyczącymi stwierdzonych naruszeń SENT, kierowca powinien odmówić przyjęcia mandatu.
Rodzaje kar w ustawie SENT
Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów przewiduje dwa rodzaje kar:
• administracyjne kary pieniężne nakładane na firmy;
• grzywny nakładane na kierowców.
Administracyjne kary pieniężne
Kary pieniężne nakładane są na podmiot odbierający, wysyłający lub przewoźnika w tzw. trybie administracyjnym. Postępowanie dotyczące nałożenia kary toczy się w oparciu o przepisy ordynacji podatkowej.
Grzywny na kierowców
Kary grzywny nakładane są na kierowców w następujących przypadkach:
1. rozpoczęcia przewozu towaru przez kierującego bez numeru referencyjnego, bez dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie albo dokumentu potwierdzającego przesunięcie międzymagazynowe;
2. nie włączenia lokalizatora przed rozpoczęciem przewozu towaru lub z chwilą rozpoczęcia przewozu towaru na terytorium kraju;
3. niezatrzymania pojazdu w przypadku stwierdzenia trwającej dłużej niż godzinę niesprawności lokalizatora albo zewnętrznego systemu lokalizacji.
Na kierowców mogą zostać nałożone grzywny w wysokości od 5000 do 7500 zł. Nakładane są one w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Prawo ich nakładania i pobierania w drodze mandatu karnego mają funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, Policji, Straży Granicznej, inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego.
Kary pieniężne i grzywny mogą być nakładane jednocześnie
jedno naruszenie może być nałożona zarówno kara pieniężna na przewoźnika, jak i mandat na kierującego pojazdem. Na przykład. za nie włączenia lokalizatora przed rozpoczęciem przewozu ukarany karą pieniężną w wysokości 10.000 zł zostanie przewoźnik. Na kierowcę natomiast zostanie nałożona grzywna w wysokości od 5 do 7,5 tys. zł. Zatem łączna suma nałożonych kar może wynieść od 15 do 17,5 tys. zł.
Gdy przewoźnik nie zgadza się z ustaleniami kontrolujących
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości sporządza się protokół według wzoru określonego w rozporządzeniu (art 13 ust. 7 ustawy). Protokół powinien zawierać m. in. ustalenia kontrolujących (pkt 8 protokołu). W protokole znajduje się również miejsce na uwagi (pkt 10 protokołu). Zatem jeżeli kontrolowany ma uwagi co do stwierdzonych naruszeń lub przebiegu kontroli to powinny zostać one wpisane w tym miejscu. Protokół powinien zostać podpisany przez kontrolujących oraz kierującego pojazdem. Podpisanie protokołu przez kierującego nie oznacza, że zgadza się on ze stwierdzonymi w nim naruszeniami. Protokół z kontroli sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręczany jest kierującemu pojazdem. Po podpisaniu protokołu i jego doręczeniu nie składa się do niego zastrzeżeń, jak ma to miejsce w przypadku np. kontroli podatkowej. Stwierdzone w protokole naruszenia stanowią podstawę do ewentualnego wszczęcia postępowania w przedmiocie nałożenia kary. Nie jest natomiast wykluczone, by w przypadku stwierdzonych w protokole naruszeń, przewoźnik przesłał do organu przeprowadzającego kontrolę wyjaśnienia jeszcze przed wszczęciem postępowania.
Mandat dla kierującego
Procedura w przedmiocie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej na przewoźnika zasadniczo różni się od postępowania dotyczącego nałożenia grzywny na kierowcę. O ile w przypadku przewoźnika protokół stanowi dopiero podstawę wszczęcia postępowania o nałożenie kary, o tyle przyjęcie mandatu definitywnie zamyka sprawę. Zatem jeżeli kierujący nie zgadza się ze stwierdzonym naruszeniem, nie powinien przyjmować mandatu. Od przyjętego mandatu nie można się odwołać. W przypadku gdy kierowca nie przyjmie mandatu sprawa może zostać skierowana do sądu z wnioskiem o ukaranie. Należy zwrócić uwagę, że kara orzeczona przez sąd nie może być surowsza od tej jaka zostałaby nałożona w drodze mandatu. Zatem jej maksymalna wysokość może wynieść 7,5 tys. zł. Dodatkowo mogą dojść koszty sądowe w wysokości od 50 do 150 zł. Sąd ma jednak możliwość odstąpienia od nałożenia kary, w tym również w sytuacji, gdy stwierdzi, ze naruszenie miało miejsce, ale np. ukaranie byłoby niecelowe. Sąd natomiast nigdy nie ukarze kierowcy jeżeli stwierdzi, że jego zachowanie było niezawinione. Odpowiedzialność kierowcy w przeciwieństwie do odpowiedzialności przewoźnika opiera się na zasadzie winy. Tzn. ważne jest to, czy naruszenie było zawinione. Niedogodnością w przypadku odmowy przyjęcia mandatu może być konieczność stawiennictwa w sądzie. Należy pamiętać jednak, że stawiennictwo takie będzie obowiązkowe tylko w przypadku gdy sąd do tego zobowiąże. W innym przypadku można zawnioskować o złożenie wyjaśnień na piśmie (art 40 i art 67 § 3 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia) i je przesłać do sądu. W przypadku gdy sąd będzie jednak chciał przesłuchać kierowcę może on zawnioskować o dokonanie tego w sądzie najbliższym dla jego miejsca zamieszkania.
Podsumowanie
Jak wynika z powyższego odmowa przyjęcia mandatu może wiązać się dla kierowcy i przewoźnika z pewnymi niedogodnościami. Jednak jego przyjęcie pozbawia możliwości uniknięcia zapłaty grzywny, nawet wówczas gdyby okazało się, że stwierdzone w protokole kontroli naruszenie nie miało miejsca. Zatem w przypadku gdy przewoźnik nie zgadza się z ustaleniami kontrolujących dotyczącymi stwierdzonych naruszeń SENT, kierowca powinien odmówić przyjęcia mandatu.